Het noorderlicht fotograferen kan een hele uitdaging zijn. Je moet op de juiste locatie zijn, goed weten welke camera instellingen je moet gebruiken, snel kunnen schakelen en onder druk kunnen presteren. Het noorderlicht kan in een oogwenk namelijk weer verdwenen zijn. Op zo’n cruciaal moment moet je dus precies weten welke stappen je moet doorlopen. 

Mijn werk als content creator bestaat voor een groot deel uit reisfotografie. Het vastleggen van bijzondere momenten is altijd een passie van mij geweest. In een ver verleden koos ik er dan ook voor om fotojournalistiek te studeren aan de Fotovakschool. Daarna mocht ik een tijdje over reisfotografie schrijven voor het vakblad Zoom Magazine en ontdekte ik in de loop der jaren dat er twee dingen zijn die ik het liefst voor mijn lens heb: wildlife en het noorderlicht. Kun je wel wat fotografie tips voor het fotograferen van het noorderlicht gebruiken? Lees dan snel even verder want hieronder deel ik al mijn persoonlijke tips!

De eerste keer dat ik het noorderlicht zag

De eerste keer dat ik het noorderlicht zag was aan een klein meer in Posio, Finland. Het was tijdens volle maan, ergens in september toen het in Fins-Lapland al langzaam weer wat kouder begon te worden maar de meren nog niet bevroren waren. Op mijn telefoon kreeg ik rond middernacht een melding dat het noorderlicht mogelijk te zien was. In al mijn enthiousiasme rende ik in mijn pyjama en op teenslippers het strandje op.

Mijn camera legde ik tijdens die reis iedere avond met opgeladen batterijen klaar voor het geval dat er een kans was dat het noorderlicht te zien zou zijn. Ik was dus redelijk voorbereid maar had helaas geen statief bij. In het heetst van de strijd ben ik terug gerend om binnen een stoel te pakken, zodat ik daar mijn spiegelreflexcamera op kon zetten voor wat stabiliteit. Het resultaat daarvan zie je hieronder.

In dit artikel kunnen affiliate links staan. Mocht je iets via deze links aanschaffen, dan ontvangen wij een kleine commissie – wat jou niets extra’s kost! Een win-win situatie en zo houden we deze site vrij van banners en advertenties.

Mijn ervaringen met het noorderlicht

Met de kennis van nu durf ik wel te stellen dat het niet mijn beste foto’s zijn. Ik was op dat moment echter betoverd door het groene licht, had moeite met het instellen van mijn camera in het donker en voordat ik er erg in had was het noorderlicht alweer gevlogen.

Sinds dat ene speciale moment ben ik in de ban van het noorderlicht. De afgelopen jaren heb ik daarom veel reizen naar het hoge noorden gemaakt. Het geluk is tot nu toe altijd aan mijn zijde geweest, want tijdens al mijn reizen wist ik het noorderlicht te spotten. Zo zag ik het tijdens mijn reizen door Fins-Lapland (in de maanden januari, september en oktober), Zweden (in januari) en IJsland (in januari en oktober).

Ik ben dus een enorme geluksvogel, want het is zeker geen gegeven dat je het altijd ziet. Al doe ik er natuurlijk wel alles aan om mijn kansen te vergroten!

➞ Lees ook: 6 x De mooiste Noorderlicht reizen

Noorderlicht fotograferen? Dit moet je weten!

Veel mensen denken dat je alleen in de winter het noorderlicht kunt fotograferen. Dit is echter een fabeltje. Je hoeft helemaal niet een hele nacht in de vrieskou door te brengen om het noorderlicht te kunnen spotten. Ook zonder bevroren vingers kun je het noorderlicht fotograferen. Het noorderlicht is namelijk geregeld aanwezig, maar alleen te zien als het donker is. Vanaf half augustus is het boven de poolcirkel al donker genoeg om het waar te kunnen nemen.

Liever in de winter het noorderlicht fotograferen? Zorg dan dat je heel goed aangekleed bent en houd jezelf warm door af en toe even naar binnen te gaan. Als je de kans op het zien van het noorderlicht wilt vergroten raad ik je aan om altijd mee te gaan op een noorderlicht excursie of een georganiseerde pakketreis bij Voigt Travel te boeken, waarbij je onder begeleiding van een professionele gids (en fotograaf) op jacht gaat naar het noorderlicht.

→ Bekijk de noorderlicht reizen van Voigt Travel

Beste tijd om het noorderlicht te fotograferen

Ieder seizoen heeft zo zijn voor- en nadelen. Het winterseizoen heeft iets magisch en rond de feestdagen het noorderlicht zien is natuurlijk heel speciaal. Daar kan geen vuurwerkshow tegenop! Feit blijft wel dat het dan extreem koud kan worden boven de poolcirkel en dat je het vaak niet zo lang volhoudt buiten. Accu’s lopen sneller leeg, je lens bevriest en je krijgt te maken met condensvorming. Het is ook vaker bewolkt in de winter, waardoor de kans dat je het kan zien een stuk kleiner is.

Zelf fotografeer ik het noorderlicht het liefst tijdens de zogenoemde Ruska (herfstperiode) in Fins-Lapland. Niet alleen het landschap is er vanaf begin september prachtig, vaak zijn de luchten dan nog helder (weinig bewolking) waardoor je het extra goed kan zien. Bijkomend voordeel is dat de meren dan nog niet bevroren zijn en deze als een soort spiegel voor het noorderlicht werken. Eigenlijk zie je dan dus twee keer het noorderlicht!

Beste plek voor noorderlicht fotografie

Populaire plekken om het noorderlicht te zien zijn; Finland, Zweden, Noorwegen, IJsland, Spitsbergen en Noord-Canada. Zelf zag ik het meerdere keren in Fins-Lapland, Zweden en IJsland. Sommige mensen reizen jarenlang tevergeefs af naar het noorden om het noorderlicht te zien, andere hebben geluk en zien het meerdere keren tijdens een reis. Je moet maar net mazzel hebben!

Om je kans te vergroten is het belangrijk dat je lang genoeg in een gebied bent waar de kans op het zien van het noorderlicht groot is. Ondanks de gunstige locatie zag ik pas op dag 10 van mijn reis door IJsland het noorderlicht. Nu heeft natuurlijk niet iedereen de mogelijkheden om zo lang op reis te gaan, maar als je heel graag het noorderlicht wilt zien, probeer dan minimaal een week op een goede bestemming te zijn.

Daarnaast is het heel belangrijk dat je je op een plek bevindt waar weinig luchtvervuiling is. Een open plek waar het goed donker is en waar je ver van je af kunt kijken. Aan de rand van open water, de top van een berg of een weiland bijvoorbeeld.

Laat je ook nooit ontmoedigen door de alert apps of weersverwachtingen. Tijdens mijn reis door Fins-Lapland gaf de Aurora Now app aan dat er slechts 11% kans was om het noorderlicht waar te nemen. Het noorderlicht was echter in volle glorie voor mijn deur te zien en de verwachtte bewolking was in korte tijd helemaal weggetrokken. Onthoud dat geduld een schone zaak is. Ook als er maar een kleine kans is op noorderlicht loont het om tijdens heldere nachten buiten te kijken.

Camera gear om het noorderlicht te fotograferen

De volgende cameraspullen kun je het beste mee op reis nemen als je het noorderlicht wilt fotograferen:

Camera
Om het noorderlicht goed te kunnen fotograferen kun je het beste een camera gebruiken waarbij je de diafragma, sluitertijd en ISO waarde handmatig in kunt stellen. Een camera met een M (manuele) modus dus. Dit kan uiteraard met een spiegelreflexcamera, maar tegenwoordig kan het ook met de meeste systeem- en compactcamera’s.

Objectief
Wanneer je het noorderlicht wilt fotograferen is een lichtsterke groothoeklens je beste vriend. In de basis blijft het gewoon natuur- en nachtfotografie en daarvoor zijn groothoeklenzen tot 35mm uitermate geschikt. Je krijgt hiermee veel van de omgeving en de sterrenhemel op beeld en afhankelijk van het perspectief worden de foto’s vaak ook iets dramatischer. Het noorderlicht blijft natuurlijk niet op één plek hangen, dus met een groothoeklens speel je op safe.

Toch kun bijna iedere lens gebruiken. Van een 24-105mm lens tot een 10-20mm lens. Probeer fish-eye objectieven met een brandpunt lager dan 10mm te voorkomen, want dit zorgt voor teveel vertekeningen. Kies bij voorkeur een objectief met een vast brandpunt; oftewel een prime lens. Objectieven met een vast brandpunt zijn vaak wat prijziger maar staan bekend om hun scherpte en lichtsterkte. Je kunt dan niet meer zoomen, maar voor het fotograferen van het noorderlicht hoeft dat ook niet. Zelf fotografeer ik het liefst met een 35mm objectief.

Maak je lens van tevoren goed schoon en check of er in de winter geen ijs of condens op zit. Bij lange sluitertijden zie je namelijk ieder stofdeeltje of ijsvlokje zitten. Check voor vertrek ook of er geen stof op je sensor zit en laat dit bij zichtbare problemen reinigen door een specialist. Mocht er op je objectief een stabilisatie functie zitten, zet deze dan uit door het schuifje op de lens om te zetten.

Batterijen (extra accu’s)
Bereid je er op voor dat je een hoop foto’s gaat maken met langere sluitertijden. Neem dus genoeg accu’s mee. Zeker in de winter lopen ze sneller leeg door de kou. Dit proces kun je iets vertragen door de extra accu’s dicht tegen je lijf te houden in je binnenzak of een heat pack in je cameratas te stoppen. Zelf gebruik ik altijd de warmte pads van The Heat Company. Deze blijven maar liefst 12 uur warm en kun je ook in je handschoenen stoppen om je handen op te warmen.

Geheugenkaart
Je kunt nooit genoeg foto’s van het noorderlicht maken. Neem dus genoeg geheugenkaartjes mee. Zelfs als je een groot kaartje van bijvoorbeeld 256 GB hebt kan het handig zijn om extra kaartjes mee te nemen. Mocht je dan toevallig een kaartfout krijgen, dan heb je in ieder geval nog een back-up. Zorg er ook voor dat het een snel kaartje is zodat de foto’s snel weggeschreven kunnen worden. Zeker voor het maken van RAW foto’s en timelapses is dit cruciaal! Ik neem zelf altijd twee van deze SanDisk Extreme PRO MicroSD cards mee en heb er standaard een extra in mijn portemonnee zitten.

Statief
Als je het noorderlicht scherp in beeld wilt krijgen heb je een stabiele ondergrond nodig. De camera mag namelijk niet bewegen. Neem dus een degelijk statief mee, een GorillaPod of gebruik een pittenzak. Tijdens een aantal reizen had ik zelf geen statief bij en heb ik van alles gebruikt wat voor handen was. Van een stoel tot een houten pallet die langs de kant van de weg lag. Het maakt dus niet uit wat je gebruikt, als de camera maar stil en stabiel staat.

Inmiddels gebruik ik dit zeer betaalbare statief waar ik heel tevreden over. Deze is lichtgewicht en compact. Ideaal voor op reis!

Optioneel: een afstandsbediening
Hoe minder de camera trilt hoe beter. Met een afstandsbediening kun je een foto maken zonder de camera aan te raken. Het is ook erg handig voor als je zelf ook op de foto wilt staan. Mocht je deze niet bij je hebben dan kun je ook de zelfontspanner van de camera gebruiken en deze op 2 of 10 seconden zetten.

Zaklamp(en)
Voor de mooiste noorderlicht foto’s met een persoon op de voorgrond, heb je vaak een zaklamp nodig om in te flitsen (daarover verderop meer). Ook voor het instellen van je camera kan het heel handig zijn. Om het noorderlicht te zien moet je je vaak op uiterst donkere plekken begegeven en dan zie je vaak geen hand voor je ogen. Met een zaklamp kun je dan even alles goed voorbereiden en klaarzetten voordat je de foto gaat maken. Een zaklamp die je op je hoofd kunt bevestigen is hiervoor ideaal. Zelf ben ik heel tevreden over deze hoofdlamp met smart sensor. Met handschoenen aan is het namelijk heel vervelend als je telkens op een knopje moet drukken.

Camera instellingen voor noorderlicht fotografie

Alle camera gear compleet? Een goede spot met weinig lichtvervuiling gevonden? Dikke kans op het noorderlicht en geen bewolking? Tijd om in actie te komen! Camera’s pakken over het algemeen licht veel beter op dan het menselijk oog. Een vaag zweempje noorderlicht kan met een camera vaak al goed waargenomen worden. Mocht je dus twijfelen over wat je ziet, maak dan gelijk een testfoto met behulp van onderstaande instellingen.

Cameramodus
Wie foto’s wilt maken van het noorderlicht heeft licht nodig. Licht dat er ’s nachts natuurlijk niet is. Zeker niet op plekken waar weinig lichtvervuiling is. Je moet dus zorgen dat er toch zoveel mogelijk licht op de beeldsensor van je camera komt. Dit doe je door te sleutelen aan de diafragma, sluitertijd en ISO instellingen. Zet je camera daarom op de M-stand (manueel) of op de BULB stand.

Tip: Wanneer je geregeld in de manuele stand fotografeert leer je sneller je camera kennen. Tijdens mijn studie op de Fotovakschool werd ik hierop getraind door gedurende 6 maanden enkel in de M-stand te fotograferen. Na verloop van tijd weet je dan blind op de juiste knoppen te drukken. Oefen hier dus mee om je skills te verbeteren!

Diafragma (Aperture)
Bij landschapsfotografie werk je normaliter met een klein diafragma zodat alles oneindig scherp is in de foto. Wanneer het donker is kan dit niet omdat je dan juist het diafragma open moet gooien om wat licht op te vangen. Je moet dan een groot diafragma gebruiken en dat betekent een klein f-getal. Klinkt best verwarrend, maar om het simpel te houden moet je je camera gewoon op het laagste f-getal zetten. Met F1.4 vang je namelijk veel meer licht op dan met F8.0.

Met een diafragma van F1.4 tot F5.6 zit je meestal goed. Als je een object op de voorgrond hebt staan dat je ook nog goed scherp wilt hebben, kun je het bereik beter iets vergoten en de diafragma op F5.6 houden.

Sluitertijd (Shutter speed)
Met de sluitertijd bevries je als het ware je beeld. Hoe korter de sluitertijd, hoe natuurlijker de foto er over het algemeen uitziet. ‘S nachts gaat die vlieger alleen niet op want je hebt wederom het licht hard nodig voor het maken van een goede foto. Hoe langer de sluitertijd is, hoe meer licht er op je beeldsensor komt. Ook de sluitertijd zul je dus langer moeten maken voor een goed resultaat.

Het noorderlicht beweegt continu dus als je een te lange sluitertijd gebruikt krijg je wazige groene banen op je foto. Afhankelijk van de intensiteit van het noorderlicht, zou een sluitertijd van 5 tot 15″ seconden redelijk optimaal moeten zijn. Heb je echter meer licht nodig en wil je meer van het noorderlicht op je foto? Dan kun je dit nog stretchen tot maximaal 25″ seconden. Houd er dan wel rekening mee dat het noorderlicht wat blurry kan worden. De verticale lijnen zie je dan minder goed.

ISO
Je diafragma en sluitertijd zijn bepalend voor het resultaat. De ISO-waarde pas je daarop aan. Deze wil je het liefst zo laag mogelijk houden omdat de ISO zorgt voor korreligheid in de foto. Toch moet de ISO wel hoog genoeg zijn om te voorkomen dat de foto onderbelicht is. Sommige professionele camera’s kunnen prima omgaan met een ISO van 3200, bij andere zie je bij een ISO van 1600 al ruis. Je moet je camera dus goed kennen om te weten waar die grens ligt en soms accepteren dat het helemaal niet zo erg is als er wat ruis op de foto te zien is. Kijk maar eens naar de foto’s van professionele noorderlicht fotografen. Ook daarop zie je vaak ruis.

Bedenk je ook dat je een foto beter kunt overbelichten dan onderbelichten. Donkere delen zijn namelijk achteraf minder goed terug te halen. Overdrijf echter niet, wanneer de ISO wil je écht zo laag mogelijk houden. Als je een beetje weet wat je doet kun je tijdens het fotograferen je histogram dus in de gaten houden om te kijken of dit goed gaat. Probeer in ieder geval binnen een ISO-waarde van 200 tot 1600 te blijven. Is de foto te licht? Verlaag dan gelijk de ISO. Foto te donker? Verhoog dan je ISO of beter nog de sluitertijd als dat kan.

Focus-waarde
Het moeilijkste van fotograferen in een donkere omgeving, is misschien wel het scherpstellen. Vaak zie je namelijk helemaal niks door de lens en is er ook niks in de omgeving waarop je kunt scherpstellen. Je moet dus wel handmatig scherpstellen. Voordat je begint met handmatig scherpstellen, is het belangrijk dat je je objectief de M-stand (manual focus) zet. Dit kun je doen door het schuifje MF/AF, bovenop de lens op MF te zetten.

Indien er iets in de verte is wat licht geeft, kun je je camera op de live view stand zetten, om vervolgens digitaal in te zoomen op het beeld. Draai daarna aan de lens totdat het item op je scherm scherp is. Met de live view stand kun je inzoomen op je beeld zonder daadwerkelijk de zoom te gebruiken. Daardoor kun je beter zien of je goed scherp hebt gesteld dan door de zoeker.

Is er niks wat licht geeft in de verte? Dan kun je je objectief het beste op oneindig zetten. Dit doe je door de lens op het liggende 8 tekentje (infinity symbool) te zetten. Deze vind je op de bovenzijde van je lens. Bij objectieven zonder vast brandpunt kun je de lens voorbij dit tekentje draaien, maar dit heeft geen enkele zin en maakt de boel juist weer onscherp. Controleer na het maken van de foto of deze scherp is door in te zoomen op de foto. Is het resultaat goed? Kijk dan uit dat je tussentijds niet meer aan de ring draait.

RAW of JPEG?
Foto’s kun je het beste schieten in RAW formaat. Deze bestanden zijn een stuk groter dan JPG bestanden en dat komt doordat ze veel meer informatie bevatten. In de nabewerking kun je met RAW beelden nog een hoop cruciale waardes terughalen. Je kunt de foto’s makkelijker oplichten en eventuele ruis wat beter onderdrukken. Dit kan bijvoorbeeld met fotobewerkingsprogramma’s als Photoshop of Lightroom.

Witbalans
Een ander voordeel van fotograferen in RAW, zijn de betere mogelijkheden voor het aanpassen van de witbalans. Ook dit geeft met een fotobewerkingsprogramma namelijk betere resultaten. Tijdens het maken van de foto kun je de witbalans dan gewoon op automatisch (AWB) zetten en achteraf eventueel corrigeren.

Inflitsen 
Foto’s van het noorderlicht zijn prachtig, maar met een onderwerp in de voorgrond worden ze vaak nog iets interessanter. Maar hoe zorg je dat het onderwerp of de persoon voor de lens licht genoeg is? Heel simpel, flits in met een zaklamp! Het vergt wat oefening maar door heel snel met een zaklamp op de persoon te schijnen kun je bij een lange sluitertijd een mooi effect creëren.

Het werkt eigenlijk net als een normale flits, alleen kun je met een zaklamp heel precies bepaalde elementen in de omgeving oplichten. Ook van de zijkant, voorkant of bovenkant bijvoorbeeld. Om fletse, onflateuze foto’s te voorkomen moet je alleen uitkijken dat je het onderwerp niet te lang belicht. Afhankelijk van de sluitertijd is 1 tot 3 seconden vaak meer dan voldoende. Let er wel op dat het onderwerp op de voorgrond uiterst stil moet staan. Bij lange sluitertijden zie je namelijk iedere beweging dus als je een selfie wilt maken met de zelfontspanner moet je een ijzeren glimlach hebben.

Schilderen met licht
Met kunstlicht kun je nog veel meer leuke dingen doen. Schilderen met licht bijvoorbeeld! Als je een lange sluitertijd gebruikt (15-30 seconden) kun je met een zaklamp figuren tekenen in de lucht. Dit moet je uiteraard wel snel doen en daarna moet je de zaklamp weer gelijk uitzetten om overbelichting te voorkomen. Leuk om mee te experimenteren in combinatie met het noorderlicht op de achtegrond!

Kun je het noorderlicht fotograferen met een compactcamera?

Vrijwel alle foto’s in dit artikel heb ik met een spiegelreflexcamera gemaakt. Hiervoor heb ik in de loop der jaren verschillende DSLR camera’s gebruikt zoals de Full Frame Canon 5D Mark II, Canon 60D en Nikon D850. Toch maakt het niet heel veel uit welke camera je gebruikt. Met een Canon G7X Mark II compactcamera maakte ik namelijk ook verrassend goede foto’s van het noorderlicht in IJsland.

Ik wist al dat deze compactcamera goede foto’s maakte bij weinig licht, maar toch bleek deze camera tegen alle verwachtingen in ook in de speciale Star-modus (voor het fotograferen van de sterrenhemel en sterrensporen) uitstekend te werken. Sterker nog, ik hoefde hiervoor niks verder in te stellen (dat kon ook niet) en ik hoefde er enkel voor te zorgen dat de camera stabiel stond. In deze camerastand heb je minder creatieve vrijheid, maar de resultaten waren zoals je hieronder kan zien redelijk goed.

Kun je het noorderlicht fotograferen met je telefoon?

Niets is onmogelijk en de wat duurdere smartphones (in het pro-segment) zijn tegenwoordig uitgerust met zeer lichtsterke camera’s. Als het noorderlicht goed met het blote oog te zien is kun je het in sommige gevallen dus redelijk goed fotograferen (of zelfs filmen) met je telefoon. Verwacht echter geen verbluffende resultaten. Vaak is het resultaat korrelig, onscherp of zijn de foto’s te donker. Maar – hoe cliché ook – je beste camera, is de camera die je bij je hebt. Proberen kan dus geen kwaad, maar let erop dat je de camera zo stabiel mogelijk houdt of (veel beter nog) op een klein statief zet.

Onderstaande foto is met de OPPO Find X5 Pro smartphone gemaakt.

Kun je het noorderlicht filmen?

Door een timelapse te maken kun je het noorderlicht filmen. Althans, je plakt de foto’s dan achteraf aan elkaar om het op een video te laten lijken. Voor 1 seconde video heb je ongeveer 25 foto’s nodig. Een video bevat namelijk 25 frames per seconde. Nu je weet dat je voor noorderlicht fotografie vaak met lange sluitertijden moet werken, snap je ook dat dit een tijdrovend klusje is.

Sommige moderne camera’s hebben een timelapse functie, met andere camera’s zul je het handmatig moeten doen. Gebruik in dat geval een afstandsbediening en maak de foto’s zo snel mogelijk achter elkaar. Het is een flinke klus, maar onderstaand voorbeeld laat wel zien dat het resultaat heel mooi kan zijn.

Als het noorderlicht goed zichtbaar is met het blote oog kun je het met een lichtsterke camera soms ook in de normale modus filmen. Een kwestie van testen en proberen!

Checklist: Het noorderlicht fotograferen met een spiegelreflexcamera (in 16 stappen)

Heb je geen tijd te verliezen en wil je direct het noorderlicht fotograferen met een spiegelreflexcamera? Hieronder vind je een beknopte samenvatting van alle punten die hierboven behandeld zijn. Bookmark deze pagina en bewaar dit lijstje op je telefoon voor het moment dat het zover is. Dan kan een goede foto van het noorderlicht niet uitblijven!

Op reis met een professionele noorderlicht fotograaf

Bij Voigt Travel kun je speciale noorderlicht reizen boeken waarbij je in korte tijd het mooiste van Noorwegen, Zweden, Finland of IJsland kunt ontdekken. De noorderlicht experts nemen je samen met gedreven noorderlichtjagers (meestal professionele fotografen) mee naar de beste plekjes met vrij zicht en zij kunnen je bovendien helpen met het fotograferen van het noorderlicht.